මොකද්ද මේ canon එක?

ඔය කොමික්, ෆැන්චයිස්, යුනිවර්ස් වගේ එකේකේව ගැන කතා කරනකොට එන ගැටලුවක් තමා ඒ ඒ කතා වල එක එක ජාති ගොඩක් තියෙනවා ඒ කියන්නෙ නවකතා පොත්, කොමික් පොත්, ටීවී සීරිස්, ඇනිමේටඩ් කාටුන්, ලයිව් ඇක්ෂන් ෆිල්ම් අරව මේව ගොඩයි. සමහර ඒවයෙ සමහර සිද්ධි එකිනෙකට ගැලපෙන්නෙ නෑ. ඒ කියන්නෙ කාටුන් එකේ මැරිච්ච එකෙක් පස්සෙ ෆිල්ම් එකේ ඉන්නව. කොමික් පොත් වල අබ්බගාත වෙච්චි එකා, ෆිල්ම් එකේ හොඳට ඉන්නව. ඔන්න ඔය වගේ.

ඒක නිසා මොකක් හරි ෆ්‍රැන්චයිස් එකක් ගත්තම ෆෑන්ස්ලා නිල වශයෙන් හඳුනා ගත යුතු කරුණු ටික, ඒක හදන්න මුල් වුනු කට්ටිය වෙන් කරල දක්වනව. අන්න ඒ ටිකට කියනව canon එක කියල.

ඒ කියන්නෙ මෙහෙමයි, අපි හැමෝම දන්න උදාහරණයක් ගමු. ශර්ලොක් හෝම්ස් ගැන අනන්ත අප්‍රමාණ කතා, කාටුන්, ටීවී සීරීස් අරව මේව හැදිල තියෙනවනෙ පස්සෙ. ඒත් ශර්ලොක් හෝම්ස් කතාවල canon එක විදිහට සලකන්නෙ, ආතර් කොනන් ඩොයිල් ලියපු, කෙටි කතා 56 සහ දිග කතා 4 තුළ තියෙන කරුණු විතරයි.  පස්සෙ එක එක ලේඛකයො ඒ චරිත පාවිච්චි කරල කතා ලිව්වට ඒවට "canonicity" දීල නෑ.... අන්න ඒ වගේ... 

තව උදාහරණයක් ගත්තොත්, Star Trek වගේ... 

Star Trek එකේ නිල වෙබ් අඩවියෙ, Star Trek canon එක විදිහට දක්වල තියෙන්නෙ,

"the events that take place within the episodes and movies" කියලයි. ඒ කියන්නෙ ටිවි සීරීස් එකේ  එපිසෝඩ් ටිකයි ආපු ෆිල්ම්ස් ටිකයි විතරයි. ඒ ඇරුණම තියෙන කොමික් පොත්, වීඩියෝ ගේම්ස් වගේ ඒවයෙ එන සිද්ධි, කැනොන් එකට අදාල නෑ.

හැබැයි ඔය කලින් කිව්ව Sherlock Holmes ගෙ canon එක ස්ථිර එකක් වුනාට, දැන් තියෙන ෆ්‍රැන්චයිස් වල කැනන් ස්ථිර නෑ. ඒ කියන්නෙ අලුත් කෑලි ඇඩ් වෙන්න පුලුවන් සහ තියෙන ඒව අයින් වෙන්නත් පුලුවන්. උදාහරණයක් විදිහට, මුලින්ම Star Trek කැනන් එකේ, Enterprise ship එකේ කැප්ටන්ට middle name එකක් තිබ්බෙ නෑ. නමුත් කැනොනයිස් විදිහට නොසලකන, Star Trek animated series එකේ, ඌට තිබුණු මැද නම Tibirius. පස්සෙ මේ නමේ මැද කෑල්ල, canonical කියල පිළිඅරගත්තා. ඒ අනුව Star Trek canon එක වෙනස් වුණා. ඒ කියන්නෙ දැන් ඒ කැප්ටන්ගෙ නම, James Tibirius Kirk. මුලින්ම තිබ්බෙ නිකං James Kirk විතරයි. 

මේ කැනන් කතන්දරේ තේරුම් ගන්න තව උදාහරණයක් ගමු. Star Wars. ඔය ෆ්‍රැන්චයිස් එක  2014 දි Disney ල මිලදී ගන්නවනෙ. ඊට පස්සෙ එයාලා ඕකෙ canon එක වෙනස් කරනව. ඒ අනුව අලුත් Star Wars official canon එක විදිහට සැලකෙන්නේ 2014 ට පෙර ආපු, ප්‍රධාන Star Wars චිත්‍රපට කිහිපය සහ The Clone Wars කියන CGI Cartoon එක පමණයි.  අනික් සියලු ටීවි සීරීස්, කොමික්, ගේම්ස් වගේ දේවල් වල එන කතාව නිල canon එකෙන් අයින් කලා. හැබැයි ඒ, 2014 කලින් ඒව. ඊට පස්සෙ එන ඒව canon එකට අදාලයි. ඒ වගේම, ඒක supervise කරන්න ඩිස්නිල වෙනම ගෲප් එහෙකුත් හැදුව, Lucasfilm Story Group කියල. එයාලගෙ වගකීම තමා මේ ඔෆීෂියල් කැනන් එක නඩත්තු කරමින්, පටලවගන්නෙ නැතුව සන්තතික බව රැකගෙන ඉදිරියට අරන් යන එක.

ඉතිං මොකද්ද ඔය canon එකේ තියෙන වැදගත්කම ? මෙහෙමයි, ඕනම කතා මාලාවක තියෙනවනෙ continuity එකක්. ඒ කියන්නෙ සන්තතික බවක්, නොහොත්, කලින් සිද්ධවෙච්ච දේවල් වර්තමානයට බලපානව වර්තමානය අනාගතයට බලපානව. ඉතිං ඔය ෆ්‍රැන්චයිස් එක නඩත්තු කරන පිරිස, ඒකෙ ඔය කිව්ව සන්තතික බව සම්බන්ධයෙන් වගකියන්නෙ, ඔය canon එක ඇතුලෙ කියල සලකන සිද්ධි වලට විතරයි. 

හරිනෙ? ඒ කියන්නෙ ෆ්‍රැන්චයිස් එකේ දෙවැනි ෆිල්ම් එකේ යම් චරිතයක් මළා නම්, තුන්වෙනි ෆිල්ම් එකේදි ඌ මැරිලා කියන එක බලපැවෙත්වෙනව. ඔය අතරෙ ඒ ෆ්‍රැන්චයිස් එකේම canonical නොවෙන කතාවක ඒ චරිතය පණ පිටින් ඉන්න පුලුවන්...

ඔය canon කියන එකටම ලඟින් යන පදයක් තියෙනවා fanon කියල. Fan fiction වලින් නොහොත් රසික සමාජය විසින් අර ෆ්‍රැන්චයිස් අලලා නිර්මාණය කරන කතා වලින්, ගොඩක් ප්‍රබල ලෙස ෆෑන්ස්ලා අතරෙ පිලිගැනීමක් තියෙන කරුණු වලට තමා මේ නම කියන්නෙ. හැබැයි ඒව canon කියල සැලකෙන්නේ නම් නෑ. නමුත් canon තරම්ම ප්‍රබලයි කියල පෙන්නන තමා fanon කියල දාගෙන තියෙන්නෙ . 

තව දෙයක්... ඔය canon, fanon මොන කතා කිව්වත්, ඔය වගේ ෆ්‍රැන්චයිස් වල, අපි අපි අපේ ඔලුව ඇතුලෙ හදාගත්තු කතාවක් තියෙනවනෙ... ඒ කියන්නෙ අපි පිළිගන්න ටික, නොපිළිගන්නා ටික සහ පුද්ගලිකව අපිටම කියල හදාගත්තු ෆෑන් තියරි අරව මෙව්ව... ඔන්න ඔය විදිහට රසිකයෙක් තමන්ගෙ ඔලුවෙ තමන්ටම කියල හදාගන්න එකට කියන්නෙ, "headcanon" කියලයි. ඒ කියන්නෙ අදාළ ප්‍රබන්ධය පිලිබඳ පුද්ගලික නිර්වචනයක් වගේ දෙයක්...